Bước ngoặt ở Vicostone
16/08/2015 02:26
Làm chủ công nghệ sản xuất, đầu tư cho nghiên cứu tạo ra sản phẩm độc đáo, Vicostone trở thành một trong những công ty trên thế giới sản xuất đá ốp lát nhân tạo cao cấp.
Năm 2007, một công ty Việt Nam được chọn làm nhà cung cấp đá ốp lát cao cấp cho các sòng bài của khu giải trí City Center (Las Vegas), Mỹ. Hợp đồng này là cánh cửa giúp Vicostone, công ty mới có ba năm kinh nghiệm xuất khẩu, khẳng định sự hiện diện tại một trong những thị trường khó tính nhất thế giới. Năm năm sau, doanh thu thị trường Mỹ của công ty cổ phần Vicostore, theo báo cáo tài chính năm 2014, đạt 44 triệu đô la Mỹ, cao hơn gấp rưỡi so với năm trước. Ngoài Mỹ, công ty này cũng đã xuất khẩu đến trên 40 quốc gia. Tổng cộng, kim gạch xuất khẩu đạt khoảng 83 triệu đô la Mỹ trong năm ngoái, tăng gần gấp đôi so với ba năm trước đó. Lợi nhuận tương ứng tăng gần gấp bốn lần. “Thương hiệu Việt Nam cạnh tranh trên thị trường quốc tế cực kỳ khó khăn nhưng Vicostore, ông Hồ Xuân Năng nói. Năm 2004, Vicostone là công ty Việt Nam đầu tiên sản xuất thành công đá ốp lát nhân tạo cao cấp theo công nghệ của hãng Breton (Ý) và hiện là một trong 30 nhà cung cấp loại sản phẩm này trên thế giới.
Ông Năng, 51 tuổi, được xem là người đã đưa Vicostone từ chỗ một công ty bên bờ vực phá sản gia nhập nhóm vài chục công ty có sản phẩm cạnh tranh trên trường quốc tế. Được thành lập bởi tổng công ty Vinaconex vào năm 2002, sản phẩm của Vicostone ban đầu phục vụ thị trường nội địa, tuy nhiên “bán ra thị trường không được do chất lượng không đảm bảo, đội ngũ nhân sự yếu kém và hầu như chưa nắm bắt được công nghệ,” báo cáo thường niên công ty năm 2008 viết. Trước khi ông Năng được tổng công ty Vinaconex điều động về Vicostone vào giữa năm 2004, công ty này thay tướng bốn lần nhưng không thay đổi được tình hình. Sau hai tuần đảm nhận vị trí cao nhất tại Vicostone, nguyên giám đốc sản xuất nhà máy ô tô Ford Việt Nam, ông Hồ Xuân Năng nhận ra sai lầm cơ bản của việc “định hướng thị trường sai dẫn đến nhà máy hoạt động không hiệu quả được.” Ba tháng sau, vị thuyền trưởng mới cùng đội ngũ kỹ sư do ông huấn luyện đưa dây chuyền trở lại hoạt động, theo chiến lược làm hàng xuất khẩu. Nguyên liệu đá cũng được thay thế bằng đá nhập khẩu có chất lượng ổn định, trong đó hơn 90% là thạch anh, vật liệu chịu mài mòn, có độ cứng cao.
“Thương hiệu Việt Nam cạnh tranh trên thị trường quốc tế khó khăn. Vicostone làm được nhờ làm chủ công nghệ và R&D.
Năm 2004, Vicostone sản xuất thành công đá ốp lát nhân tạo cao cấp từ đá thạch anh theo công nghệ rung ép vật liệu trong môi trường chân không được chuyển giao độc quyền từ hàng Breton. Công nghệ ngày tạo ra loại đá nhân tạo chống bám bẩn, chống xước, kháng khuẩn và có tính thẩm mỹ cao. Sản phẩm được sử dụng trong các công trình xây dựng cao cấp như khách sạn, quán bar, phòng thí nghiệm… Theo website của Breton, do yếu tố phức tạp của công nghệ này nên thị trường hiện chỉ có khoảng 30 nhà cung cấp trên thế giới, trong đó có Vicostone.
Lô hàng xuất khẩu đầu tiên đóng mác Vicostone cập cảng Úc vào tháng 9.2004, cung cấp đá ốp lát nhân tạo cao cấp cho công ty WK Marble & Granite. Nhờ thành công với đơn hàng này, Vicostone liên doanh với đối tác Úc và bắt đầu được biết đến nhiều hơn. Họ từ từ giành được vị thế số 1 tại Úc, chiếm khoảng 45% thị phần. Một năm sau, Vicostone có thêm vài khách hàng từ châu Á và châu Mỹ. Doanh thu và lợi nhuận của Vicostone đạt mức tăng trưởng kép ấn tượng lần lượt là 155% và 38% trong giai đoạn 2006 – 2009. Sự nổi lên nhanh chóng của Vicostone từng khiến Caesarstone, công ty cùng ngành có giá trị vốn hóa hơn một tỉ đô la Mỹ đưa vào danh sách đối thủ “có khả năng đe dọa thị phần,” theo báo cáo về Caesarstone của khoa kinh doanh, đại học Tel Aviv. Tình hình kinh doanh Vicostone từ chỗ ế ẩm chuyển thành “số lượng các đơn hàng gửi về gấp hai lần công suất sản xuất, sản phẩm sản xuất ra không đủ để bán,” bản cáo bạch công ty Vicostone năm 2007 viết.
Bí quyết bán hàng giai đoạn đầu của Vicostone? Theo ông Năng, hợp đồng đầu tiên với đối tác Úc đúng yêu cầu về chất lượng, thời gian giao hàng và giá (FOB) rẻ hơn đối thủ 30 -40% là cửa ra cho Vicostone vào thời điểm đó. Ông Năng giải thích: “Lúc khó khăn như vậy, tôi không cần lời nhiều, mục tiêu chính là khai thác cao nhất công suất để có tiền trả lương nhân viên, trả lãi ngân hàng, khấu hao máy móc.” Một lần phát biểu trên báo, ông Năng nói về mình: “Tôi được phân công về đây để cứu Vicostone.”
Năm 2014, tổng doanh thu của Vicostone đạt 2.106 tỉ đồng và lợi nhuận sau thuế đạt 212 tỉ đồng, gấp ba lần so với năm trước. Người thay đổi thế trận tại Vicostone, ông Hồ Xuân Năng, được những người quen biết đặt cho biệt danh là “Năng Do Thái” vì sự khôn ngoan, sắc sảo. Trong mắt các cổ đông, dù có bất đồng quan điểm với ông sau này, ông Năng vẫn là người giỏi nhiều mặt, từ điều hành, sản xuất đến tài chính, ngoại giao. Theo lời tự kể của nhà điều hành có bằng thạc sĩ quản trị kinh doanh và tiến sĩ kỹ thuật, ông tự học, bổ sung kiến thức về sản phẩm và công nghệ rồi truyền lại nhân viên của mình vận hành dây chuyền. Khi Vicostone thoát khỏi bờ vực mấp mé phá sản, họ gặp phải sự cạnh tranh gay gắt của sản phẩm Trung Quốc giá rẻ. Ông Năng và đội ngũ Vicostone nghiên cứu và thiết kế (R&D) những mẫu mã đặc biệt, khó sao chép. Những người tham gia hợp tác tại Vicostone theo ông Năng, thường “chỉ được biết một phần để giữ bí mật công nghệ”. Kết quả từ việc nâng cao chất lượng và tính thẩm mỹ của sản phẩm này là giá từ chỗ rẻ hơn 30% hiện đã cao hơn ban đầu 300% và đánh bật hàng Trung Quốc về sau này, theo ông Năng.
“Trong khi chúng ta lo lắng về tác động của cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới, hãy nhớ rằng Vicostone là một trong những nhà sản xuất các sản phẩm đá ốp lát nhân tạo cao cấp chi phí tốt, do đó, có một vị thế mạnh hơn rất nhiều so với các đối thủ,” theo DWS Vietnam Fund Limited, cổ đông cũ của Vicostone. Trong khoảng thời gian 1999 – 2012, quy mô thị trường đá ốp lát bằng thạch anh trên thế giới đã tăng gấp bốn lần, đạt mức tăng trưởng kép 15,8%, theo công ty nghiên cứu công nghiệp The Freedonia Group.
212 TỈ ĐỒNG là lợi nhuận sau thuế của Vicostone trong năm 2014, tổng doanh thu đạt 2.106 tỉ đồng
Thị trường xuất khẩu của Vicostone được mở rộng dần và nay hiện diện trên 40 thị trường như Mỹ, Úc, châu Âu… Kết quả kinh doanh như vậy có thể làm hài lòng nhiều cổ đông song vẫn có những mâu thuẫn nảy sinh đến từ cổ đông nước ngoài. Năm 2007, để gọi thêm vốn mở rộng sản xuất, Vicostone có 15 cổ đông tổ chức như: Vietnam Holding, Beira Limited, DWS Vietnam Fund, Wonderful Kitchen (Úc)… Các cổ đông nước ngoài tuy nắm cổ phần lớn hơn nhưng không có chân trong hội đồng quản trị đã đề nghị ban điều hành Vicostone mua thêm cổ phần để kiểm soát công ty liên kết Style Stone. Từ chỗ phụ thuộc Vicostone, công ty liên kết này dần phát triển thành đối thủ cạnh tranh trực tiếp với Vicostone. Mãi đến năm 2011, ban điều hành công ty mới chi hơn 300 tỉ đồng mua cổ phần chi phối công ty liên kết. Tại đại hội cổ đông năm kế tiếp, ban lãnh đạo Vicostone quay lại đổ lỗi cho áp lực mua lại công ty liên kết từ cổ đông khiến dòng tiền công ty mất cân đối. Đại hội kéo dài hơn sáu giờ đồng hồ khi cổ đông ngoại đại diên hơn 36% cổ phần phủ quyết toàn bộ nội dung trong tờ trình của hội đồng quản trị. Tương tự, các đề xuất của cổ đông lớn cũng không được hội đồng quản trị đương nhiệm ủng hộ.
Khi bốn cổ đông nước ngoài cuối cùng rời đi tháng 7.2014, cán cân quyền lực ở Vicostone thay đổi. Số cổ phần của nhóm cổ đông được thoái vốn cho một số nhà đầu tư trong nước. Thời gian nắm giữ của các cổ đông cá nhân này chưa đầy một tháng. Địa chỉ chuyển nhượng kế tiếp của cổ phiếu này là Phượng Hoàng Xanh A&A (Phenikaa), một công ty mới trên thị trường. Kịch tính bắt đầu xuất hiện khi công ty sinh sau đẻ muộn và chưa có nhà máy sản xuất này đã thâu tóm thành công Vicostone. Bất ngờ không kém diễn ra vào cuối năm 2014, khi ông Hồ Xuân Năng, lãnh đạo Vicostone công bố quay trở lại sở hữu 90% vốn điều lệ của công ty mẹ Phenikaa. Điều này có nghĩa là ông Năng từ một cổ đông thiếu số trở thành người có quyền lực mạnh nhất tại Vicostone cũng như Phenikaa. Giới kinh doanh chứng khoán từng gọi đây là những thương vụ mua bán và sáp nhập kinh điển nhất Việt Nam trong năm 2014 do kịch tính của nó. Ông Năng nới với Forbes Việt Nam: “Tôi chẳng cần nhiều tiền, vất vả! Giả sử một năm làm 300 – 400 tỉ đồng, tôi có ăn, có tiêu được đâu!”
Sau khi thâu tóm quyền lực tại Vicostone, lần đầu tiên sau nhiều năm, ông Năng và Vicostone đón một mùa đại hội cổ đông yên ả hiếm có. Vị chủ mới cho hay, kinh doanh của tập đoàn sẽ tiếp tục rất khả quan trong năm 2015 khi hai dây chuyền mới sẽ đi vào hoạt động, tăng công suất thêm một nửa. Danh sách khách hàng của công ty cũng đang ngày càng nối dài hơn từ Úc và Trung Đông. Điều này là cơ sở cho kế hoạch doanh thu và lợi nhuận của Vicostone trong năm nay dự kiến tăng trưởng tương ứng khoảng 27% và 19%. “Vicostone giờ đã được đưa về một mối, có cái dễ là thống nhất tất cả nhưng rủi ro tôi cũng phải gánh hết,” ông Năng chia sẻ về con đường sắp tới của công ty đứng thứ hai châu Á về đá ốp lát nhân tạo cao cấp.
Theo Forbes VN