Cổ phiếu Vinamilk và Kinh Đô xuống giá trong vài tháng vừa qua.Tuy nhiên, chắc chắn nguyên nhân không chỉ là việc mở rộng ngành nghề và lĩnh vực kinh doanh. Nhiều cổ phiếu của các doanh nghiệp chỉ tập trung kinh doanh một lĩnh vực duy nhất cũng xuống giá không kém chẳng hạn như cổ phiếu của Đạm Phú Mỹ. Nhiều người còn cho rằng cổ phiếu Dệt Thành Công có giá tăng mạnh so với các doanh nghiệp cùng ngành là nhờ đa dạng hóa sang lĩnh vực bất động sản, chứng khoán. Hay chẳng hạn thành công của Samsung cũng cần phải bàn thêm về đa dạng hóa.
Hiện nay, Samsung có mặt trên rất nhiều lĩnh vực từ chip nhớ, hàng tiêu dùng điện tử, điện thoại, xe hơi, hóa dầu cho đến xây dựng, bảo hiểm, tài chính, bán lẻ, giải trí. Trong khi đó, theo đánh giá của Interbrand, giá trị thương hiệu và lợi nhuận của Tập đoàn Samsung không ngừng gia tăng trong 5 năm gần đây. So sánh về mức dộ đa dạng ngành nghề kinh doanh, các doanh nghiệp Việt Nam chỉ là chàng tí hon so với những người khổng lồ Samsung, Sony, Honda.
Những dẫn chứng trên đây không có ý định phủ nhận những rủi ro trong việc đa dạng hóa mà chỉ mong mang lại một cái nhìn khách quan hơn. Sự phát triển của các thương hiệu lớn, đôi khi cũng xuất phát từ việc thay đổi năng lực cối lõi để bắt kịp xu hướng phát triển của xã hội.
Xuất phát điểm của Nokia là kinh doanh lĩnh vực lâm nghiệp. Nhưng giờ Nokia trở thành nhà sản xuất điện thoại lớn nhất thế giới, do những nhà lãnh đạo dám quyết định thử thách mình khi nhận hợp đồng sản xuất Walkie Talkie cho Liên Xô. Yamaha là nhãn hiệu hàng đầu thế giới trong lĩnh vực nhạc cụ. Bên cạnh đó, Yamaha còn nổi tiếng về xe máy lớn thứ hai trên thế giới. Hai ngành nghề này chẳng liên qua gì nhau, từ khách hàng mục tiêu đến công nghệ sản xuất. Ngoài ra, người ta còn thấy Yamaha kinh doanh cả sân golf, xe trượt tuyết, động cơ nổ...
Doanh nghiệp Việt Nam đã có năng lực lõi chưa? Còn có nhiều tranh cãi về việc đa dạng hóa của các doanh nghiệp Việt Nam. Có ý kiến nên hạn chế đa dạng hóa của các doanh nghiệp Việt Nam. Họ cho rằng điều này có thể khiến doanh nghiệp đánh mất năng lực lõi, tăng rủi ro hoặc tạo ra sự dịch chuyển kinh tế không phù hợp. Trường hợp của EVN, Tập đoàn Điện Lực Việt Nam chuyển sang kinh doanh khách sạn là một ví dụ. Tuy nhiên, dưới ý kiến chủ quan của người viết, có mấy vấn đề cần xem xét sau đây:
1. Doanh nghiệp Việt Nam đã có năng lực lõi chưa? Trong bối cảnh toàn cầu hóa, năng lực cốt lõi không thể chỉ xét trong mối tương quan chỉ ở sân chơi trong nước (đối thủ cạnh tranh trong nước). Năng lực cốt lõi phải được xem xét trong mối tương quan với thị trường quốc tế (đối thủ cạnh tranh quốc tế). FPT là doanh nghiệp hàng đầu về công nghệ. Nhưng mỗi năm, FPT xuất khẩu được bao nhiêu giá trị phần mềm hoặc có bao nhiêu phần mềm thương mại hóa và nằm ở đâu trên bản đồ phần mềm thế giới? Rộng hơn, thế giới có nhu cầu mua sản phẩm về công nghệ thông tin Việt Nam? Việt Nam có phải là quốc gia hàng đầu trong lựa chọn mua dịch vụ IT của thế giới không? Vậy, FPT có năng lực cốt lõi IT chưa?Vinamilk là doanh nghiệp hàng đầu về sản xuất sữa ở Việt Nam. Phải chăng năng lực cốt lõi của Vinamilk là sản xuất sữa? Chưa hẳn. Giá thành sữa của Vinamilk so với thế giới thế nào? Mức độ đa dạng về sản phẩm, các nghiên cứu cơ bản từ giống, nguồn nguyên liệu sữa, ảnh hưởng của sữa và chế phẩm từ sữa đến sức khỏe con người ở từng độ tuổi khác nhau như thế nào? Có bao nhiêu sản phẩm mới ra đời từ những nghiên cứu của Vinamilk hàng năm?
2. Các doanh nghiệp Việt Nam, kể cả các doanh nghiệp hàng đầu như Kinh Đô, Vinamilk, FPT, Vietcombank, Sài Gòn Coop... liệu so sánh như thế nào với những Kelloggs, Dannon, Infosys, HSBC, Walmart? Rõ ràng, doanh nghiệp chúng ta có quy mô rất nhỏ bé so với các đối thủ cạnh tranh mà việc họ hiện diện tại Việt Nam chỉ là vấn đề thời gian.
3. Bàn thêm về vấn đề định vị thương hiệu. Liệu có thương hiệu Việt Nam nào được định vị rõ ràng như Heineken, bia dành cho người thành đạt hay không? Nhắc đến Kinh Đô, chắc hẳn người tiêu dùng sẽ rất lúng túng khi tìm một đặc trưng cho thương hiệu hoặc nhớ đến một loại bánh độc đáo do Kinh Đô sản xuất. Điều này cũng tương tự đối với Vinamilk, với FPT... Nói cách khác, các thương hiệu Việt Nam chưa tạo được một định vị vững chắc trong tâm trí người tiêu dùng.
Như vậy, xét về nhiều mặt, các doanh nghiệp Việt Nam rất nhỏ bé so với các đối thủ cạnh tranh quốc tế, ngoại trừ một số lợi thếe nhờ rào cản thuế quan, bảo hộ, rào cản luật pháp…Định vị của các doanh ngiệp còn mờ nhạt. Do vậy, người viết thiên hơn về việc ủng hộ các doanh nghiệp chớp lấy cơ hội để tích tụ tư bản. Qua đó, họ sẽ chọn được ngành nghề có lợi thế cạnh tranh cao hơn nhằm lựa chọn cho mình năng lực cốt lõi thực sự. Sẽ không có gì ngạc nhiên nếu trong vòng 5-10 năm tới, doanh thu của Dệt Thành Công lại đến chủ yếu từ việc cho thuê văn phòng, bán căn hộ hay từ các resort...
Nhưng cho dù có đa dạng kiểu gì đi chăng nữa, việc sử dụng nguồn lực không hiệu quả, đặc biệt là với các tập đoàn Nhà nước, sẽ để lại hậu quả rất lớn. Đó sẽ là thảm họa khiến cho chúng ta và con cháu phải còm lưng trả nợ. Vì vậy thận trọng nên đặt lên hàng đầu để không bị rơi vào trường hợp “tham bát bỏ mâm”.
Theo kinhdoanh